Birincil göz kanseri nedir?

Göz; göz küresi, yörünge (göz yuvasını çevreleyen göz çukuru, kaslar ve sinirler) ve adneksiyal yapılar (göz kapağı ve gözyaşı kanalları gibi aksesuar yapılar) olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Primer göz kanserleri bu üç kısımdan herhangi birinde gelişebilir. Kanser göz küresinde başladığında buna birincil göz içi kanseri denir. Erişkinlerde birincil göz içi kanserinin en yaygın şekli melanomdur ve bunu lenfoma izler.

Göz içi kanseri türleri nelerdir?

Melanomlar, gözün irisindekiler gibi pigment üreten veya renk üreten hücrelerde gelişir. Retinoblastomlar retinada (gözün arkasındaki ışığa duyarlı doku) başlar. Retinoblastomlar, çocuklarda primer göz içi kanserinin en yaygın şeklidir. Birincil orbital veya adneksiyal kanserler, göz yuvası veya göz kapağı gibi belirli alanlarda meydana geldiğinde kemik, kas, sinir veya cilt kanseri şeklini alırlar.

Göz kanseri sıklıkla hangi yaş grubunda görülür?

Primer göz kanseri her yaşta hem erkekte hem de kadınlarda ortaya çıkabilirken, belirli yaş gruplarında görülmesi daha fazladır. Şöyle ki birincil göz kanserleri en sık 50 yaşından büyük kişilerde görülür. Retinoblastom ise en sık 5 yaşından küçük çocuklarda görülür. Retinoblastom vakalarının üçte ikisi 2 yaşından küçük çocuklardır. Çoğu birincil göz kanserinin kesin nedeni bilinmemektedir; ancak retinoblastom istisnadır. Zira retinoblastom kalıtsal bir form (ebeveynden çocuğa bir gen yoluyla geçirilmesi) olarak da gelişebilir. Nitekim kalıtsal retinoblastoma formu vakaların yaklaşık yüzde 25-30'unu oluşturur.

Çocuklarda retinoblastom, retinoblastoma genindeki (RB1) bir mutasyona bağlı olarak vakaların yaklaşık yüzde 25-30'unda kalıtsal veya genetik olarak bağlantılı bir durumdur. Kalıtsal retinoblastoma formu daha genç yaşta ortaya çıkma eğilimindedir ve kalıtsal olmayan forma kıyasla her iki gözü de etkileme olasılığı daha yüksektir.

Göz kanserine ne sebep olur?

Göz kanserinin tam olarak neden geliştiği bilinmemekte birlikte göz kanseri riskini artıran durumlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Daha açık renkli gözlere sahip olmak
2. Yaşın ilerlemesi (50 yaş üstü kişiler)
3. Ciltte çok fazla ben bulunması
4. Derece akrabaları arasında göz kanseri olan kişiler
5. Zayıflamış bağışıklık sistemi
6. Displastik nevus sendromu ve okülodermal melanositoz (ayrıca Ota nevusu olarak da adlandırılır) gibi pigment üreten hücrelerin kalıtsal koşulları
7. Kafkas ırkı: Diğer ırklardan insanlara göre daha fazla göz melanomu riskine sahiptir.

Güneş ışınlarına maruz kalma göz kanserine neden olur mu?

Güneş ışığından gelen ultraviyole (UV) ışını da göz melanomu için olası bir risk faktörü olarak öne sürülmüştür; ancak bu durum kanıtlanamamıştır. Güneşe maruz kalma ile melanom gelişimi arasında bilinen bir bağlantı vardır. Henüz kanıtlanmamış olsa da buna göz içi melanomları da dahil olabilir. Bu nedenle Amerikan Kanser Derneği, dışarıdayken koruyucu güneş kremi ve giysilere ek olarak UV koruyucu güneş gözlüğü kullanmayı önerir.

Göz kanseri belirtileri nelerdir?

Göz kanseri olan kişilerde genellikle hiçbir semptom görülmez. Göz kanseri çoğunlukla rutin bir göz muayenesi sırasında bulunur. Semptomlar ortaya çıktığında, en yaygın olarak ağrısız görme kaybı meydana gelir. Aşağıda listelenen semptomlardan herhangi biri diğer tıbbi durumlarla da ilişkilendirilebilir. Bu nedenle görmedeki herhangi bir değişiklik veya diğer göz problemleri için doktora gidilmelidir.

1. Glokom (Yüksek göz içi basıncı)
2. Görüş alanının kaybı
3. Görme kaybı
4. Gözde şişkinlik: Bir gözün veya her ikisinin şişmesi (proptoz)
5. Işık çakmalarını görmek
6. İris renginde değişiklik
7. Noktalar, dalgalı çizgiler veya yüzen nesneler görmek
8. Gözün ön kısmında görünen kitle

Retinoblastomlu çocuklarda aşağıdaki belirtiler olabilir:

1. Gözler farklı yönlere bakıyor gibi görünmesi
2. Gözde ağrı veya kızarıklık
3. Flaşlı fotoğraflarda göz bebeği kırmızı yerine beyaz görünmesi

Göz kanseri nadir görülmekle birlikte, özellikle teşhis ve tedavi edilmezse hayatı tehdit eden komplikasyonlara ve ölüme neden olabilir. Görme güçlüğü, görüş alanının bir kısmını kaybetme veya ışık parlamaları, irisin üzerinde koyu lekeler, noktalar, dalgalı çizgiler veya yüzen nesneler gibi görsel semptomları olanlar vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.

Göz kanseri nasıl teşhis edilir?

Göz kanseri için yaygın olarak önerilen bir tarama yoktur, ancak yıllık göz muayeneleri (özellikle tanımlanmış risk faktörleri olanlar için) erken teşhiste önemli bir rol oynayabilir. Göz kanserleri çoğu zaman, rutin muayeneler sırasında tespit edilir. Kanserin gözde başladığı ve yayılmadığı birincil göz kanseri teşhisi konanların hayatta kalma oranı yüksektir.

Doktor göz kanserinden şüpheleniyorsa tanıya yardımcı olması için görüntüleme testleri veya göz ultrasonu isteyebilir. Göz tomografisi olarak da adlandırılan optik koherens tomografi, tümör aktivitesinin bir işareti olan sıvının ince varlığını değerlendirmek için retina katmanlarını aydınlatan bir görüntüleme aracıdır. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) de teşhis için yardımcı olabilir. Bazı durumlarda, doktor tümör hücrelerinin küçük bir örneğini almak için ince bir iğne biyopsisi yapabilir. Sitopatolog, birkaç gün içinde tanıyı doğrulamak için numuneyi analiz edecektir.

Doktor ayrıca kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını görmek için başka testler de isteyebilir. İlgili testler şunları içerebilir:

1. Karaciğer fonksiyonunu ölçmek için kan testleri
2. Göğüs röntgeni
3. Bilgisayarlı tomografi (CT) taraması
4. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması
5. Karın ultrasonu
6. Pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması

Göz kanseri için tedavi seçenekleri nelerdir?

Göz kanseri teşhisi konulduktan sonra doktor tedavi için en iyi seçenekleri tartışacaktır. Göz kanserinde en uygun tedavi seçenekleri şu faktörlere bağlıdır:

1. Kanser türü
2. Kanserin yeri ve boyutu
3. Kanserin başka bölgelere yayılıp yayılmadığı (Metastaz)
4. Hastanın yaşı ve genel sağlık durumu

Küçük bir göz melanomu acil tedavi gerektirmeyebilir. Radyoterapide kanser hücrelerini öldürmek için protonlar veya gama ışınları gibi yüksek güçlü enerji kullanır. Radyoterapi tipik olarak bazı küçük göz melonomlarında ve orta büyüklükteki göz melanomları için kullanılır. Melanom hücrelerini öldürmek için lazer kullanılan tedavi yöntemi bazı durumlarda bir seçenek olabilir. Termoterapi adı verilen bir tür lazer tedavisinde, kızılötesi lazer kullanır. (Bazı durumlarda radyasyon tedavisi ile birlikte kullanılır)

Bazı küçük göz melanomlarında melanom hücrelerini yok etmek için kriyoterapi kullanılabilir.

Kemoterapi, göz melanomu için nadiren kullanılır; ancak retinoblastom ve belirli orbital lenfoma türleri için kemoterapi verilebilir.

Göz kanseri tedavisinde cerrahi aşamalar ise şöyledir:

Göz koruyucu cerrahi: Genellikle göz kapağı kanserleri, konjonktival kanserler ve orbital kanserler için uygulanabilir.

İridektomi: İris (gözün renkli kısmı) çıkarılır.

İridotrabekülektomi: İris ve göz küresinin dış bölümünün küçük bir kısmı çıkarılır.

Göz rekonstrüktif cerrahisi: Göz kapağı, konjonktiva veya yörünge kanserinin cerrahi olarak çıkarılmasından sonra genellikle işlevi eski haline getirebilir,

Enükleasyon: Bazı göz kanseri türlerini tedavi etmek için gözün tamamının alınması gerekir. Bu durum yalnızca ileri vakalarda, uveal melanom veya retinoblastom gibi intraoküler tümörler için yapılır.

Orbital ekzenterasyon: Bu cerrahi prosedür; gözün, göz kapaklarının, çevredeki cildin, yörünge kaslarının, yağların ve sinirlerin çıkarılmasını içerir. Yörünge veya sinüslerin agresif kanserleri, ileri veya tekrarlayan göz kapağı veya konjonktiva kanserleri için bazen gereklidir.